LTS â€" Âu Châu Ä'ang lúng túng trong bá»'i cảnh toà n cầu hóa và trên Ä'à suy thoái, cả vá» mặt chÃnh trị, xã há»™i và tôn giáo. Äó là nháºn xét của các chuyên viên quá»'c tế qua má»™t cuá»™c há»™i thảo do Viện Quản trị Kinh doanh Âu Châu tổ chức ở Fontainebleau, Pháp. Ã"ng Hoà ng Äức Nhã, má»™t bỉnh bút chÃnh trị của Ngà y Nay hiện cÆ° ngụ tại vùng Chicago, Hoa Kỳ Ä'ã tham dá»± cuá»™c há»™i thảo trên và gá»i vá» bản tÆ°á»ng trình Ä'ặc biệt sau Ä'ây.
FONTAINEBLEAU, Pháp, (NN) â€" Hiện nay Âu Châu Ä'ang trải qua má»™t khủng hoảng Ä'ã ngấm ngầm trong mấy năm qua nhÆ°ng chÆ°a bá»™c phát vì những vấn Ä'á» nhÆ° bất Ä'á»"ng vá»›i Ä'á»"ng minh Hoa Kỳ vì chiến tranh Iraq, vì phÆ°Æ¡ng thức chá»'ng phong trà o khủng bá»' thế giá»›i, vì chánh sách Ä'á»'i vá»›i những vấn Ä'á» trá»ng Ä'ại ảnh hưởng nhân loại nhÆ° việc giúp Ä'ỡ Ä'á»"ng bà o Phi Châu, việc bà i trừ bịnh HIV/AIDS, há»™i chứng thÆ°á»ng Ä'ược gá»i là “hâm nóng toà n cầu†(global warming), v.v.
Trong thá»i gian gần Ä'ây sÆ¡n thủy Âu Châu thay Ä'ổi trên bình diện chánh trị và xã há»™i, má»™t mặt vì má»™t sá»' thay Ä'ổi chánh trị tại các quá»'c gia thà nh viên quan trá»ng của Liên hiệp Âu Châu nhÆ° Äức quá»'c, Pháp, Anh, và mặt khác vì hiện tượng Thiên Chúa giáo, tôn giáo cổ truyá»n của các quá»'c gia Âu Châu, ngà y cà ng bị áp lá»±c của xã há»™i trần tục và ảnh hưởng ngà y cà ng mạnh của Há»"i giáo.
Trong chuyến viếng thăm Âu Châu vừa qua ngÆ°á»i viết bà i có tham dá»± má»™t buổi há»™i thảo vá» những xu hÆ°á»›ng chánh trị, kinh tế, xã há»™i và tôn giáo có thể ảnh hưởng Âu Châu trong những năm sắp Ä'ến. Há»™i thảo nà y diá»…n ra tại Viện Quản trị Kinh Doanh Âu Châu (Institut Européen d’Administration des Affaires, INSEAD) ở Fontainebleau, phÃa nam thủ Ä'ô Ba Lê. Há»™i thảo nà y thu hút má»™t sá»' giáo sÆ° và chuyên gia Hoa Kỳ và Âu Châu và má»™t sá»' từ à Châu nhÆ° Nháºt Bản, Trung Quá»'c và Tân Gia Ba.
Kết luáºn chung của sá»' ngÆ°á»i tham dá»± là Âu Châu Ä'ang có vấn Ä'á» trầm trá»ng, và thay vì những Ä'á» tà i thÆ°á»ng Ä'ược bà n luáºn nhÆ° sá»± thăng tiến của à Châu hay thách thức Hoa Kỳ, xu hÆ°á»›ng thiết yếu trong tháºp niên sắp Ä'ến là sá»± suy tà n kinh tế và xáo trá»™n xã há»™i Âu Châu.
Âu Châu: con bệnh của thế giới
Gần Ä'ây Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Development, OECD) trụ sở tại Ba Lê, Ä'ã công bá»' kết qủa cuá»™c nghiên cứu vá» phát triển tại các quá»'c gia mạnh trên thế giá»›i. Theo nghiên cứu nà y, mặc dù 25 quá»'c gia Liên hiệp Âu Châu có dân sá»' lá»›n hÆ¡n Hoa Kỳ - khoảng 470 triệu ngÆ°á»i so vá»›i 301 triệu ngÆ°á»i Mỹ - tổng sản lượng ná»™i Ä'ịa (GDP) của Liên hiệp Âu Châu â€" Ä'ược Ä'ịnh nghÄ©a là giá trị tÃnh bằng tiá»n cuả tất cả sản phẩm và dịch vụ cuá»'i cùng Ä'ược sản xuất ra trong ná»™i Ä'ịa trong má»™t năm â€" chỉ xấp xỉ bằng GDP của Hoa Kỳ.
GDP Ä'ầu ngÆ°á»i tại Liên hiệp Âu Châu chỉ bằng ba phần tÆ° của Hoa Kỳ; nhÆ°ng Ä'iá»u quan trá»ng hÆ¡n hết là sá»± cách biệt giÅ©a hai GDP Ä'ầu ngừơi ngà y cà ng lá»›n trong 15 năm qua. Nếu Ä'à nà y tiếp tục thì trong 20 năm nữa ngÆ°á»i dân Mỹ trung bình sẽ già u gấp hai lần ngÆ°á»i Pháp hoặc ngÆ°á»i Äức trung bình.
Thà nh viên tham gia há»™i thảo tại INSEAD nghÄ© rằng sá»± kiện nà y có nghÄ©a là ngÆ°á»i dân Âu Châu trung bình sẽ không có Ä'ược má»™t hệ thá»'ng bảo vệ sức khá»e và giáo dục tá»'t, sẽ không có khả năng mua những sản phẩm và dịch vụ và sẽ không có má»™t cuá»™c sá»'ng thoải mái.
Nghiên cứu của OECD còn cho thấy rằng mục tiêu của Liên hiệp Âu Châu tạo “má»™t kinh tế năng Ä'á»™ng, dá»±a trên phát minh và có khả năng cạnh tranh hữu hiệu và o năm 2010†là má»™t ảo vá»ng. Má»™t khi má»™t và i lãnh Ä'ạo cá»' áp dụng má»™t sá»' biện pháp Ä'ể cải cách thì hằng loạt biểu tình và Ä'ình công là m tê liệt các thủ Ä'ô. Ã"ng Jose Manuel Barroso, chủ tịch Há»™i Ä'á»"ng Âu Châu â€" cÆ¡ quan hà nh pháp của Liên hiệp Âu Châu â€" và Thủ tÆ°á»›ng Angela Merkel của Äức Quá»'c Ä'ã phải thá»'i lui trong ná»— lá»±c cải cách vì sá»± chá»'ng Ä'á»'i của nghiệp Ä'oà n, sinh viên, v.v. TT Pháp Nicholas Sarkozy hiện nay Ä'ang tìm cách thuyết phục dân Pháp là m việc nhiá»u hÆ¡n 35 giá» má»—i tuần và các nghiệp Ä'oà n chấp nháºn má»™t sá»' chÆ°Æ¡ng trình cải cách Ä'ể cạnh tranh hữu hiệu trong ná»n kinh tế toà n cầu. Mặc dù TT Sarkozy rất có nhiệt tâm, cá»™ng vá»›i cách quản trị công việc Ä'ất nÆ°á»›c má»™t cách thá»±c tiá»…n hÆ¡n mấy vị tổng thá»'ng tiá»n nhiệm, nhÆ°ng triển vá»ng thà nh công rất mỠám.
Tình trạng cà ng bi Ä'át hÆ¡n trên bình diện dân sá»': trong 25 năm sá»' ngÆ°á»i Âu Châu trong tuổi là m việc sẽ giảm 7 phần trăm trong khi Ä'ó sá»' ngÆ°á»i trên 65 tuổi sẽ gia tăng 50 phần trăm. Má»™t giải pháp cho tình trạng nà y là khuyến khÃch cao niên là m việc trở lại. NhÆ°ng, tại Âu Châu sá»' lượng những ngÆ°á»i trên 60 tuổi tiếp tục là m việc chỉ Ä'ược 7 phần trăm của giá»›i lao Ä'á»™ng so vá»›i 27 phần trăm tại Hoa Kỳ. Má»™t sá»' biện pháp khiêm tá»'n nhằm buá»™c công nhân vá» hÆ°u trá»… hÆ¡n Ä'ã gặp rất nhiá»u chá»'ng Ä'á»'i.
Nếu Ä'á»i sá»'ng váºt chất tại Âu Châu hiện nay ngà y cà ng khó khăn thì Ä'á»i sá»'ng tinh thần cà ng biến Ä'á»™ng hÆ¡n.
Ná»n tảng tôn giáo lung lay
Âu Châu hiện nay Ä'ang trải qua má»™t biến Ä'á»™ng quan trá»ng trên bình diện tôn giáo, và nhiá»u giáo sÆ° và chuyên gia tại buổi há»™i thảo ở Fontainebleau cho rằng Âu Châu Ä'ang và o ká»· nguyên háºu Thiên Chúa giáo (post Christian era), và Pháp là quá»'c gia tiến mạnh nhất trong chiá»u hÆ°á»›ng nà y. Nếu các quá»'c gia Âu Châu trÆ°á»›c dây Ä'ã dá»±a trên Thiên Chúa giáo là m ná»n tảng cho triết lý chánh trị và chánh sách cai trị - từ Công giáo tại Pháp, Ã, Tây Ban Nha, Ä'ến những hệ phái Tin Là nh tại Anh Quá»'c, Äức, Hòa Lan, Thụy Äiển v.v., Ä'ến giáo há»™i chÃnh thá»'ng (Orthodox Church) tại Nga â€" thì hiện nay há» phải Ä'á»'i phó vá»›i sá»± kiện xã há»™i của há» ngà y cà ng tách khá»i tôn giáo (secular) và ảnh hưởng của Há»"i giáo ngà y cà ng mạnh.
Phần lá»›n dân Âu Châu “tin†và o những qui tắc nhân tạo thay vì những giảng dạy tinh thần. Äá»'i vá»›i há», hệ thá»'ng y tế quá»'c gia, chÆ°Æ¡ng trình an sinh xã há»™i quan trá»ng hÆ¡n Ä'ức tin Công giáo hay Tin Là nh trong cuá»™c sá»'ng hằng ngà y.
Nếu so sánh tá»· lệ những ngÆ°á»i Ä'i nhà thá» tại Âu Châu và Hoa Kỳ thì sá»± sai biệt khá quan trá»ng. Tại Âu Châu dÆ°á»›i 20 phần trăm tÃn Ä'á»" Công giáo hoặc Tin Là nh Ä'i nhà thá» trên hai lần má»—i tháng, và tại má»™t sá»' quá»'c gia Âu Châu con sá»' nà y dÆ°á»›i 5 phần trăm. Tại Anh Quá»'c dÆ°á»›i 8 phần trăm tÃn Ä'á»" Ä'i nhà thá» ngà y Chủ Nháºt, và tại Ãi NhÄ© Lan, quá»'c gia chịu ảnh hưởng mạnh của Công giáo, chỉ có 34 phần trăm tÃn Ä'á»" Công giáo dá»± lá»… hằng tuần. Trong lúc Ä'ó, theo thá»'ng kê viện thăm dò dÆ° luáºn Gallup và o cuá»'i năm 2006, tại Hoa Kỳ 63 phần trăm nói rằng há» là há»™i viên của má»™t nhà thá» Thiên Chúa hoặc má»™t giáo Ä'Æ°á»ng Do Thái, và 43 phần trăm nói rằng há» dá»± lá»… má»—i tuần hoặc hầu nhÆ° má»—i tuần.
SÆ¡n thủy tôn giáo tại Âu Châu â€" không chỉ Công giáo mà kể cả các hệ phái Thiên Chúa giáo khác â€" thay Ä'ổi rất nhanh. Ngoà i sá»± kiện tÃn Ä'á»" không Ä'i nhà thá» thÆ°á»ng xuyên các giáo há»™i Âu Châu còn phải Ä'á»'i phó vá»›i sá»± “khan hiếm†trầm trá»ng tu sÄ© Ä'ể trở thà nh linh mục hay mục sÆ°. Tại Ãi NhÄ© Lan chỉ có bá»'n tu sÄ© Ä'ể thế 100 linh mục so vá»›i 10 tu sÄ© tại Hoa Kỳ và 23 tu sÄ© tại Ba Lan. Sá»± khan hiếm nà y khiến các xứ Ä'ạo Công giáo tại Âu Châu “nháºp cảng†linh mục từ các quá»'c gia khác, và ngà y nay tại má»™t sá»' quá»'c gia Âu Châu có nhiá»u linh mục à Châu và Phi Châu là m lá»… má»—i tuần.
SÆ¡n thủy tôn giáo tại Âu Châu cÅ©ng bị giao Ä'á»™ng vì sá»± thăng tiến của Há»"i Giáo. Hiện nay Há»"i giáo là tôn giáo phát triển nhanh nhất tại Âu Châu: Há»™i Ä'á»"ng Âu Châu Æ°á»›c lượng rằng trong 25 quá»'c gia thà nh viên của Liên hiệp Âu Châu có khoảng từ 15 Ä'ến 20 triệu tÃn Ä'á»" Há»"i giáo, và con sá»' nà y sẽ tăng gấp Ä'ôi và o năm 2025. Gần Ä'ây các lãnh Ä'ạo Há»"i giáo tại Tây Ban Nha Ä'ã tranh Ä'ấu vá»›i các linh mục Công giáo tại vùng Andalusia ở phÃa Nam của Tây Ban Nha Ä'ể cho há» xây nhà thá» Há»"i giáo và trung tâm xã há»™i Há»"i giáo.
Äiá»u nà y là m cho ngÆ°á»i dân Tây Ban Nha quan tâm vỠý Ä'á»" của giáo há»™i Há»"i giáo muá»'n tạo lại vùng mà trÆ°á»›c Ä'ây há» gá»i là al-Andalus khi há» chiếm Ä'óng phÃa Nam của Tây Ban Nha trên năm thế ká»· trong thá»i kỳ trung cổ tại Âu Châu â€" từ thế ká»· thứ 5 Ä'ến thế ká»· thứ 15.
Quan trá»ng hÆ¡n nữa, Há»"i giáo hiện nay cÅ©ng thách thức ná»n tảng của Thiên Chúa giáo tại Âu Châu. Nói má»™t cách tổng quát tÃn Ä'á»" Há»"i giáo rất sùng tÃn và há» tin tÃnh chất thiêng liêng của lá»i giảng dạy của Thượng Ä'ế qua tiên tri Mohamed. Trong xu hÆ°á»›ng ôn hòa nhất, Há»"i giáo tá» ra khinh bỉ những giá trị cấp tiến của xã há»™i Tây phÆ°Æ¡ng, và trong xu hÆ°á»›ng cá»±c Ä'oan, Há»"i giáo thá»±c thi khủng bá»'.
Tương lai nà o cho Âu Châu?
Có thể nói rằng Âu Châu hiện nay nằm trong cÆ¡n lá»'c của hai sóng thần: kinh tế và xã há»™i - cả hai Ä'á»u có sức phá khó Ä'o lÆ°á»ng nhÆ°ng có ảnh hưởng trầm trá»ng và có khả năng Ä'ảo lá»™n tráºt tá»± chánh trị và xã há»™i của há».
Äiá»u nà y có nghÄ©a là ảnh hưởng của Âu Châu trên thế giá»›i ngà y cà ng sa sút, nhất là trong những Ä'ịnh chế quá»'c tế nhÆ° Ngân hà ng Thế giá»›i và QÅ©y Tiá»n tệ Quá»'c tế. Ngân khoản dà nh cho quá»'c phòng tại Âu Châu qúa thấp và do Ä'ó, há» sẽ ở thế yếu trong má»i hợp tác quá»'c phòng vá»›i Hoa Kỳ, hoặc sẽ không có khả năng phô trÆ°Æ¡ng sức mạnh quân sá»± trên thế giá»›i, dù chỉ Ä'ể tham gia các sứ mạng bảo vệ hòa bình của Há»™i Ä'á»"ng Bảo an LHQ. Những chánh sách kinh tế gò bó và có khuynh hÆ°á»›ng bảo vệ công nghiệp quá»'c gia sẽ là m cho Âu Châu mất khả năng cạnh tranh vá»›i Hoa Kỳ và Trung Quá»'c.
Sá»± suy tà n của Âu Châu sẽ Ä'em lại phân tán quyá»n lá»±c trên thế giá»›i và sẽ bá»›t má»™t ảnh hưởng mạnh Ä'ể ấn Ä'ịnh những qui tắc và luáºt lệ gá»i là Ä'i Ä'Æ°á»ng trong bá»'i cảnh chánh trị quá»'c tế. NhÆ° thế, vị thế siêu cÆ°á»ng quá»'c của Hoa Kỳ vẫn tá»"n tại Ä'ược.
Hãy nghÄ© Ä'ến Ä'á»"ng tiá»n Mỹ kim: trong bao nhiêu năm nhiá»u kinh tế gia cho rằng các quá»'c gia khác sẽ giảm thiểu mức Ä'ầu tÆ° của há» trong thị trÆ°á»ng Mỹ kim và sẽ Ä'ầu tÆ° dần và o thị trÆ°á»ng Euro của Âu Châu hoặc thị trÆ°á»ng Yen của Nháºt Bản. NhÆ°ng giá»›i Ä'ầu tÆ° thế giá»›i ý thức Ä'ược rằng Ä'á»"ng Euro và Ä'á»"ng Yen sẽ không vững vì hai ná»n kinh tế Ä'ó yếu từ căn bản. Và vì Ä'ó há» Ä'ã bất Ä'ắc dÄ© tiếp tục Ä'ầu tÆ° và o Ä'á»"ng Mỹ kim.
Âu Châu ý thức rằng há» không cạnh tranh Ä'ược vá»›i Hoa Kỳ khi hỠở trong thế ngà y cà ng suy sụp. NhÆ° má»™t giáo sÆ° tại há»™i thảo nói “Vấn Ä'á» không phải là Âu Châu Thiên Chúa giáo sẽ biến mất. Vấn Ä'á» là có thể trong 100 năm Âu Châu sẽ không còn nữaâ€.
Ngà y 25.9.2007
Hoà ng Äức Nhã